Deðerli dost, Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi Müdürü Sualtý Arkeoloðu Yaþar Yýldýz ile ne zamandýr yapmayý düþündüðümüz söyleþiyi kýsa bir süre önce gerçekleþtirme þansýný yakaladýk.

Sualtý Arkeolojisi üstüne parlak bir kariyeri ve geçmiþi bulunan Yaþar Yýldýz; 2005 yýlýnda müzenin çok deðerli müdürü Oðuz Alpözen'in emekliye ayrýlmasý üzerine, uzun yýllardýr çalýþmakta olduðu Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi Müdürlüðü'ne atanmýþ ve görevine baþlamýþtý.

Bu arada küçük bir parantez açarak; halen dünyanýn sayýlý müzelerinden biri olan Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi'nin kuruluþundan bu yana, sanýrým otuz yýla yakýn bir süre, bu müzenin müdürü olarak çalýþmýþ ve büyük hem de çok büyük baþarýlara imza atmýþ bulunan ve halen Dereköy'de emeklilik günlerini de çalýþmalarýyla deðerlendirmekte olan Sayýn Oðuz Alpözen'i sevgi ve saygý ile anmayý bir görev saydýðýmý not etmek isterim.

Deðerli dost Yaþar Yýldýz, yaptýðý iþler ve gerçekleþtirmiþ olduðu çalýþmalarla bir bakýma efsaneleþmiþ bulunan örnek müzeci Oðuz Alpözen'den devralmýþ olduðu görevi, þöyle böyle iki yýla yakýn bir süredir ayný baþarý çizgisi üstünde yürütürken yeni çalýþmalarla hem kendi kariyerini geliþtirmek hem de Bodrum Sualtý Müzesi'ni her bakýmdan daha güçlü ve deðerli bir müze olarak tüm dünyaya sunma çabasý içinde.

Sizlere öncelikle Yaþar Yýldýz'ýn çok kýsa da olsa geçmiþinden söz etmek isterim: Yaþar Yýldýz 1950 yýlýnda Milas'da doðdu. 1970 yýlýnda Muðla Turgutreis Lisesi'ni, 1975 yýlýnda da Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eski Ön Asya Arkeolojisi Bölümü'nü bitirdi. Ýyi derecede Ýngilizce bilen Sayýn Yýldýz 1978 yýlýnda Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi'ne arkeolog olarak atandý. 1979 yýlýnda Deniz Kuvvetleri Komutanlýðý'na baðlý , Ýstanbul Çubuklu Dalgýç Okulu'nda balýkadam kursunu birincilikle bitirerek Sualtý Arkeoloðu unvanýný elde etti ve görevine dönerek çalýþmalarýný sürdürdü.

Marmaris Serçe Limaný, Bodrum Yassýada Osmanlý Batýðý, Antalya Kaþ-Uluburun Batýðý, Marmaris Bozburun Bizans Batýðý, Ýzmir, Urla Tektaþ Batýðý, Bodrum Papuçburnu Batýðý sualtý kazýlarýnda Kültür Bakanlýðý temsilcisi olarak görev yaptý. Ayrýca Akdeniz, Ege Denizi, Marmara ve Karadeniz'de yapýlan sualtý batýk gemi araþtýrmalarýnda da heyet üyesi ve bakanlýk temsilcisi olarak çalýþtý. Ülkemizin bütün büyük üniversitelerinde, Sahil Güvenlik, Jandarma ve Emniyet Kaçakçýlýk þžubelerinin düzenlemiþ olduðu kurslarda da konuþmacý olarak bulundu ve bilimsel açýklamalar yaptý: Yaþar Yýldýz ABD'de New York'ta, Fransa'da Rocheford'da, Ýngiltere'de Oxford ve Londra'da verdiði konferanslarla ülkemizi baþarýyla temsil ediyor

1987 yýlýnda ABD New York Metropolitan Müzesi'nde açýlmýþ bulunan “Kanuni Sultan Süleyman Sergisi”nde Kültür Bakanlýðý temsilcisi olarak görev aldý ve “Türkiye'de Sualtý Arkeolojisi'nin Dünü ve Bugünü” konulu konferansý sundu. Bu önemli sergi daha sonra Ýngiltere British Museum'a getirilerek Ýngilizlere de sunuldu. 1988 yýlýnda Yaþar Yýldýz Fransa'nýn Rocheford kentinde düzenlenmiþ bulunan “Sualtý Arkeoloji Müzelerinin Sergilenmesi” konulu toplantýda çok ilgi çeken bir bildiri ile konuklarý aðýrladý.

1990-91 yýllarý arasýnda Kültür Bakanlýðý tarafýndan bir yýl süreyle Ýngiltere'de Woodstock Müzesi'nde konservasyon ve restorasyon konusunda açýlan bir kursa gönderildi. Bu dönem içinde gerek Woodstock Müzesi'nde gerek Oxford Üniversitesi'nde Londra'da müze olarak kullanýlan H.M.S. Belfast isimli savaþ gemisinde “Sualtý Arkeolojisi” konulu konferanslar verdi.

Sayýn Yýldýz tüm bu çalýþmalarýn arasýnda 1984 yýlýndan bu yana çeþitli dergilerde “Sualtý Araþtýrmalarý”, “Sualtý Batýk Gemi Araþtýrma ve Kazý Yöntemleri”, “Tunç Devri Batýðý”, “Denizden Çýkan Heykelin Öyküsü”, “Carolyn Baktýk Aradý”, “Mavi Arkeoloji” adlarýný taþýyan çeþitli araþtýrma, incelemeler üstüne yazdýðý ilgi çekici makalelerle yer aldý.

Sevgili Yýldýz'ýn hobileri de hep mesleðiyle ilgili sayýlýr. Scuba Dalýþ, Yüzme, Yelken ve Tenis. Eþiyle birlikte düzenli olarak spor yapan ve oðlu ile kýzýný da kendisi gibi yetiþtiren Yýldýz ailesinin her iki çocuðu da dalgýç. Kýzý Spor Akademisi öðrencisi, 1978 doðumlu olan oðlu Mehmet Yýldýz ise; “Adnan Menderes Üniversitesi Klasik Arkeoloji Bölümü” mezunu. Halen Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coðrafya Fakültesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi anabilim dalýnda yüksek lisans öðrencisi.

Özgeçmiþinden de kolayca anlaþýlabileceði gibi mesleðinde 30 yýlýný doldurmasýna pek bir þey kalmayan Yaþar Yýldýz sakin, sessiz, yumuþak huylu, dost canlýsý, çok ince düþünceli, zarif ve hoþ sohbet bir bilim adamý. Hem de çok zor bir dalda, kimi zaman yaþamýný riske atmasý gerekebilen bir konuda hem hayatýný renklendiren hem de sualtý arkeolojisine her zaman yeni bir þeyler katmaya hazýr, kendisini görevine adamýþ ve inadýna çalýþkan bir insan…

Yaklaþýk 3400 yýl önce gemisi sulara gömülen kaptanýn büyük üzüntüsünün yýllar sonra bana büyük bir sevinç olarak dönmüþ bulunmasý sualtý arkeolojisinin garip bir cilvesi..

Sayýn Yýldýz bu uzun yýllar içinde yapmýþ olduðu çalýþmalarda kendisini en çok etkileyen olayý þöyle aktardý: “Kaþ kasabasýnda bir mola sýrasýnda yanýmýza gelen bir sünger avcýsý, denizin dibinde kulaklý bisküvilere benzeyen bir metal yýðýný gördüðünü söyledi. Ekim ayý sonlarýna doðru süngerci ile birlikte daldýk. Ve “Kaþ Uluburun Batýðý”na ulaþtýk. Dünyanýn yüzer durumdaki en eski ticaret gemisi batýðýna yapýlan ilk ziyareti gerçekleþtiren grubun içinde bulunmak yaþamým boyunca asla unutamayacaðým bir anýdýr. Bu buluþ kýsa bir süre sonra, “Dünyadaki en önemli on bir arkeoloji buluþu” listesinde yer aldý. Bu batýkta çalýþýrken, ilk altýn buluntu olan kolyeyi de ben buldum. Yaklaþýk 3400 yýl önce gemisi sulara gömülen kaptanýn büyük üzüntüsünün yýllar sonra bana büyük bir sevinç olarak dönmüþ bulunmasý da sualtý arkeolojisinin garip bir cilvesi olarak deðerlendirilebilinir.”

Oðuz Alpözen gibi baþarýlý bir müze müdürü ile çalýþmýþ olmak benim için en büyük þans..

Söyleþimizde mesleðine baðlýlýðý ve bugüne dek yaptýklarýyla, ilerde yapmayý düþündükleri hakkýnda sorduðum soruya ise Sayan Yýldýz þöyle yanýt verdi: “Lise öðrencisiyken denize ve tarihe olan tutkum beni arkeolojiye yöneltti. Çok kýsa bir süre içinde kendim için en iyisini yapmýþ olduðumu anladým. Bu nedenle büyük bir zevkle eðitimimi sürdürdüm ve tamamladým. 1978 yýlýnda Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi'ne tayinimin ve böylece Sayýn Oðuz Alpözen ile çalýþmanýn benim için en büyük þans olduðunu söylemek isterim.

Sualtý arkeolojisi büyük özveri isteyen bir iþtir. þžayet bu konuyu tutku denilebilecek kadar çok sevmiyor iseniz taþýmanýz bir hayli zor olacaktýr. Arkeoloji bir büyük aþktýr. Sualtý arkeolojisi ise bu büyük aþkýn çýlgýnlýðýdýr. Seviyorsanýz iþiniz daha zevklidir ve sizi o oranda mutlu eder. Ben bu mutluluðu yaþadýðým, hem de doya doya yaþadýðým için kendimi her zaman ulu Tanrýnýn þanslý kullarýndan saymýþýmdýr.

Ülkemizin üç yanýnýn denizlerle çevrili olmasý ve bu denizlerin, özellikle de Akdeniz ve Ege Denizi'nin ana ticaret yollarý üzerinde bulunmasý; kýyýlarýmýzý sualtý batýklarý açýsýndan zengin bir hazine haline getirmiþ. Bizler; yani bu konuya gönül vermiþ olanlar, iþte bu büyük hazineyi iþleyerek hem asýrlar öncesi batarak deniz dibinde kalmýþ ticari gemileri ve bunlarla birlikte pek çok arkeolojik deðeri gün yüzüne çýkarmaya çalýþýyor ve böylece de tarihi zenginliklerimizi gözler önüne sermekten mutlu oluyoruz.

Dünyanýn bilinen en eski batýðý olan Gelidonya Burnu Batýðý'nýn sergilendiði Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi, yaþayan müze anlayýþýnýn doruk noktalarýndan biri, Tarihi Bodrum Kalesi'nde yer alan “Sualtý Arkeoloji Müzesi” sizlerin de bildiðiniz gibi tüm dünyanýn en önemli müzelerinden biridir. Ve bu müze ülkemizin gururu bir tarih hazinesidir. Bu nedenle burada çalýþmak ve bu müzeye deðerini artýracak bir þeyler katmak bizlerin en büyük görevi ve ayný zamanda da en büyük mutluluðudur. Bugüne kadar yapýlmýþ olanlarý koruyarak sergilemeye devam ederken; müzemizi yirmi birinci yüzyýlýn gereklerine göre geliþtirmek; yerleri saptanmýþ bulunan sualtý zenginliklerini; üniversitelerimizle birlikte yeryüzüne çýkartarak gerekli iþlemlerden sonra bilim dünyasýna sunmak ve sürdürdüðümüz araþtýrmalarla da yeni batýklara ulaþarak onlar üzerinde çalýþýrken sualtý aþkýný yaþatmak ve bir gün bu görevi bizlerden teslim alacak olan genç kuþaðý hazýrlayarak sürekliliði saðlamak için ekibimizle birlikte var gücümüzle çalýþmaktayýz.”

Sualtý ve Sualtý Arkeolojisi anlaþýlýyor ki; bir baþka dünya. O dünyanýn tutkunlarýna selam olsun. Ve bu selam, onlara yeni ufuklar açsýn, onlarý yani batýklara yeni hazinelere ulaþtýrsýn.Baþta deðerli dostum Yaþar Yýldýz olmak üzere bu konuya gönül vermiþ olanlarýn hepsine en içten baþarý dilekleriyle mutluluklar sunuyorum…

Bodrum Kalesi geçtiðimiz yýl, Saint Jean þžövalyeleri tarafýndan iþkencehane olarak kullanýlan 500 yýllýk zindanýnýn giriþindeki 'Inde Deus Abest' yani 'Tanrý'nýn Bulunmadýðý Yer' yazýsýnýn orijinal olup olmadýðý hakkýndaki spekülasyonlarla gündeme gelmiþti. Zindan 1994 yýlýnda dönemin Kültür Bakaný Fikri Saðlar ve Müze Müdürü Oðuz Alpözen tarafýndan restore edilerek açýlmýþtý.

Bülent Akkurt